Pomorski Zespół Parków Krajobrazowych

Ochrona owadów zapylających na obszarze Wdzydzkiego Parku Krajobrazowego

W funkcjonowaniu przyrody Wdzydzkiego Parku Krajobrazowego i jej rozwoju bardzo ważną rolę odgrywają owady zapylające, będące głównymi zapylaczami większości roślin owadopylnych. Te małe, niepozorne, ale bardzo pracowite owady są bezcenne dla utrzymania cennych ekosystemów na obszarze Parku.

Pierwotnymi miejscami, w których hodowano pszczoły były naturalne, leśne dziuple powstałe w skutek próchnienia drzew bądź wykute przez dzięcioły. Jednak już w zamierzchłych czasach dziupli naturalnych było zdecydowanie za mało w stosunku do potrzeb produkcyjnych człowieka. Od czasów wczesnego średniowiecza, w drzewach o optymalnej do tego celu grubości, zaczęto wyrabiać sztuczne dziuple zwane barciami.    

Barcie były we wczesnym średniowieczu jedynym znanym w Polsce półnaturalnym mieszkaniem pszczół. Od początków XIX wieku bartnictwo jednak zaczęło chylić się ku upadkowi. W pierwszej połowie XX w. całkowicie zanikło wskutek rozwijającego się rolnictwa i przemysłu, handlu drewnem, pożarów lasu oraz rozwoju innych metod pszczelarstwa. Jednocześnie z bartnictwem zaczęły wymierać ostatnie populacje dzikiej pszczoły miodnej.

Chemizacja środowiska, wprowadzanie monokultur, likwidacja zadrzewień i zakrzewień, upadek bartnictwa, ubogie pożytki, a także choroba pasożytnicza  (warroza)  sprawiły, że  obecnie  w  lasach  brakuje  tych  owadów. Konieczne są więc starania, mające  na celu przywracanie lasom pszczół oraz ochronę naturalnych  kolonii,  które  zasiedlają kłody bartne.

Takie starania od 2018 roku podejmują pracownicy Wdzydzkiego Parku Krajobrazowego, gdzie zrealizowano projekt pn. "Ochrona rodzimych gatunków owadów zapylających na obszarze Wdzydzkiego Parku Krajobrazowego" w ramach, którego przeprowadzono warsztaty bartnicze oraz wykonano i zawieszono 2 kłody bartne.

Wiedza i doświadczenie zdobyte nad opieką barci stała się inspiracją do budowy kolejnych. Dlatego w bieżącym roku wykonano 4 kłody bartne w drewnie sosnowym przy użyciu tradycyjnych dostępnych narzędzi. Wykonane kłody bartne zostały wciągnięte i zamontowane na wcześniej wytypowane drzewa w bezpośrednim sąsiedztwie pożytków pszczelich.

W ramach realizacji zadania zakupiono rodziny pszczele i wsiedlono je do wcześniej przygotowanych barci. Miłym zaskoczeniem było zajęcie jednej z barci przez dzikie pszczoły zaledwie kilka dni od zawieszenia na drzewie.

Przywrócenie tradycji bartniczych w lasach Wdzydzkiego Parku Krajobrazowego to nie tylko edukacja i atrakcja, ale głównie wartość dla ekosystemu, w którym pszczoły leśne spełniają ważną rolę.    

Dzięki dobrej współpracy z Lasami Państwowymi kłody bartne zawieszono na terenie Nadleśnictwa Kościerzyna i Nadleśnictwa Lipusz.

Co dalej z pszczołami w barciach WPK? Napiszemy niebawem...