Pomorski Zespół Parków Krajobrazowych

Ochrona troci jeziorowej we Wdzydzkim Parku Krajobrazowym

Troć jeziorowa Salmo trutta morpha lacustris należy do rodziny łososiowatych. Jest to ryba dwuśrodowiskowa, ponieważ jej cykl życiowy związany jest ze środowiskiem jeziorowym (okres żywienia) i z rzeką (okres tarła i młodzieńczego rozwoju). Populacja tego gatunku w jeziorze Wdzydze jest autochtoniczna, gdyż wykształciła się wskutek izolacji geograficznej związanej z ostatnim zlodowaceniem. Jezioro Wdzydze jest jednym z nielicznych siedlisk troci jeziorowej w Polsce. Tarliska troci znajdują się powyżej jeziora, w rzece Wdzie i jej lewobrzeżnym dopływie – Trzebiosze.

Troć jeziorowa rozpoczyna tarło w połowie września lub października, gdy temperatura wody w rzece spada do 6^oC i trwać może do listopada, a nawet grudnia. Na podstawie bieżących danych Wdzydzkiego Parku Krajobrazowego oraz wieloletnich badań prowadzonych przez Instytut Rybactwa Śródlądowego w Olsztynie, można stwierdzić, że od lat 90 na terenie Parku liczba gniazd sukcesywnie wzrasta. Powodem wzrostu gniazd może być poprawa jakości wody w rzekach na skutek ograniczenia ilości ścieków wpływających do Wdy i Trzebiochy (budowa oczyszczalni ścieków w Lipuszu). Nie bez znaczenia była też renaturyzacja koryta rzeki Wdy i Trzebiochy przeprowadzona w latach 1993 – 94 przez Instytut Rybactwa Śródlądowego w Olsztynie. Celem renaturyzacji było odtworzenie naturalnego biegu rzeki poprzez usunięcie płotków faszynowych oraz utworzenie niewielkich zapór w postaci zwalonych pni drzew. Zmiany te spowodowały urozmaicenie biegu rzeki, a w konsekwencji stworzenie dogodniejszych warunków do reprodukcji troci jeziorowej.

Do poprawy warunków rozrodu troci przyczyniły się również działania Wdzydzkiego Parku Krajobrazowego takie jak: obsadzenie brzegów Wdy olszą czarną w celu zapewnienia odpowiedniego zacienienia (2003, 2006 oraz w 2017 i 2020 oraz budowa przepławki – obejścia dla ryb w miejscowości Grzybowski Młyn (2009). O skuteczności działania przepławki świadczą odłowione tarlaki (osobniki zdolne do rozrodu) powyżej budowli przez Zakłady Rybackie „Wdzydze”.

Obok wyżej wymienionych czynników, w celu ochrony troci jeziorowej planuje się utworzenie na terenie Wdzydzkiego Parku Krajobrazowego rezerwatu krajobrazowo – faunistycznego. Projektowany rezerwat obejmować będzie dolinę rzeki Wdy i Trzebiochy.

Z obserwacji pracowników Wdzydzkiego Parku Krajobrazowego oraz strażników Państwowej oraz Społecznej Straży wynika, że w ostatnim czasie nasila się działalność kłusownicza. W związku z tym trwają intensywne działania pracowników Wdzydzkiego Parku oraz Straży Rybackiej zmierzające do ustalenia  i ujęcia sprawców kłusujących na tarliskach troci jeziorowej. W ostatnim czasie ujęto i ukarano wysoką karą finansową sprawców. Ujęcie kolejnych przestępców jest zapewne tylko kwestią czasu.